بسم الله الرّحمن الرّحیم

کيسانيه از واژه «کيسان» گرفته شده، که صفتي از ماده «کَيِّس»  ؛ يعني زيرک، مي باشد و درباره علت اين اسم گذاري چهار قول است:

الف) لقب يکي از غلامان آزاد شدهِ امام علي علیه السلام  است؛ که در قيام مختار بر ضد بني اميه نقش اصلي را داشته است؛

ب) لقب «ابوعَمره» رئيس پليس کوفه، در زمان تسلط مختار بر کوفه مي باشد؛

ج) لقب محمدبن حنفيه، فرزند امام علي علیه السلام  مي باشد.

د) لقب مختار ثقفي است؛ که محمدبن حنفيه به جهت زيرکي به او گفته است .

و) امام علي علیه السلام  مختار را بر زانوي خود نشاند و او را کيس خواند .

مراد از کيسانيه، پيروان مختاربن ابي عبيده ثقفي است. اين فرقه پنداشتند که محمدبن حنفيه بعد از حسين بن علي علیه السلام امام و مهدي موعود عجل الله تعالی فرجه الشریف است و در کوه رضوی  به سر مي برد و نزد او آب و عسل نهاده شده و از آنجا ظهور و قيام خواهد کرد.  البته خود محمدبن حنفيه چنين ادعايي نداشته است..

در مورد مختار هم بايد گفت که برخي از عقايد را با انگيزه هاي خاص به وي نسبت داده اند؛ از جمله عقيده به مهدويت و مهدي موعود بودن محمدبن حنفيه؛ در حالي که مختار هيچ ادعاي گزافي نداشته و هيچ عقيده کفرآميزي ابراز نکرده است  و هيچ فرقه و مذهبي تشکيل نداده است و نام کيسانيه در آن زمان اصلاً مشهور و معروف نبوده است. منشأ اين اتهامات و دشمني ها در مورد مختار و تبليغات بر ضد او را مي توان به چند دسته تقسيم کرد:

الف) عاملان و شرکت کنندگان در واقعه خونين کربلا و امويان کوفه؛

ب) اشراف و بزرگان کوفه. چون جمع کثيري از سپاهيان مختار غلامان آزاد شده بودند؛

ج) عبدالله بن زبير و طرفداران و ياران او؛ که مختار را مانع بزرگي براي خود مي دانستند؛

د) امويان مستقر در شام، به رهبري عبدالملک بن مروان .

مختار سال 66ه: 685م در کوفه قيام کرد. هدف او انتقام گرفتن از قاتلان کربلا و قيام بر ضد بني اميه   بود. اين قيام 6 سال پس از شهادت امام حسين علیه السلام  واقع شد. اين گروه را مختاريه هم ناميده اند.

موالي، که ستون فقرات نهضت مختار بودند، خود را شيعه المهدي يا حزب المهدي مي ناميدند.

امام سجاد علیه السلام  هم بر اساس شرايط و مصالح، از به عهده گرفتن قيام خودداري کرد؛ و مختار هم قيام خود را منتسب به محمدبن حنفيه نمود. برخي گفته اند محمدبن حنفيه نماينده تام الاختيار امام سجاد علیه السلام  بوده است..

 برای دانلود فایل الکترونیکی مقاله(پی دی اف) به صفحه آخرمراجعه فرمایید.