بسم الله الرّحمن الرّحیم

عصر حاضر عصر اطلاعات و انتقال اطلاعات است و در این میان بر خلاف گذشته که انتقال فرهنگ و اطلاعات در سطح محدود و بسیار کند و تدریجی صورت می گرفت، امروزه با گسترش رسانه ها جریان انتقال اطلاعات و اشاعه فرهنگ در سطحی وسیع و در زمانی کوتاه صورت گرفته و مجموعه وسیعی از معانی در نظام فرهنگی در کل جامعه گسترش می یابد و رسانه های جمعی گردانندگان اصلی حوزه های مختلف اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی شده اند. بر این اساس یکی از مهمترین وسایلی که موجب ارتقاء یا انحطاط افراد و به تبع آن جامعه می شود رسانه ها هستند که دقت؛ بر ساخت، تحلیل و استفاده از آن می تواند در جلوگیری از انحطاط شود و باعث ارتقاء انسان و جامعه گردد.

اهمیت بحث از وسایل ارتباط جمعی (رسانه):
در جهان امروز، مردم از برنامه های وسایل ارتباط جمعی بهره‏مند می شوند. آن ها روزنامه ها، مجلات و کتاب ها را می خوانند، به سینما می روند، تلوزیون تماشا می کنند و بخشی از اوقات شبانه روزشان را به استفاده از اینترنت اختصاص می دهند. این رسانه ها در عین حال، خود به نهادی برای کنترل، مدیریت و نوآوری در جامعه تبدیل شده اند و همچنین مجرایی هستند که از طریق آن ارزش ها، هنجارها، شیوه های زندگی و طرز فکر جامعه ساخته می شود. نقش و کاربرد رسانه ها در حدی است که نمی توان زندگی را بی حضور آن ها قابل تصور دانست. از این رو عصر کنونی عصر را ارتباطات نامیده اند. بعید نیست که انسان امروزی را انسان رسانه ای و فرهنگ جدید را محصول تبلیغات و سایل ارتباط جمعی بدانیم.

برای بیان دقیق اهمیت بررسی رسانه می توان به امور زیر اشاره نمود:
1. رسانه های جمعی صنعتی رو به رشد و در حال تحول اند که تامین کنند اشتغال، تولیدکننده کالا و خدمات و تغذیه کنند سایر صنایع مرتبط هستند.
2. رسانه های جمعی یکی از منابع قدرت اند. یعنی ابزاری هستند برای کنترل، مدیریت و نوآوری در جامعه، که می توانند جانشینی برای زور یا سایر منابع باشند. قدرت رسانه ها در فضای رقابتی و میدان جنگ رسانه ای مشخص می شود. این قدرت تا بدان جاست که می تواند بدون خون ریزی و جنگ فیزیکی ملت و جامعه ای را تسلیم نظام و فرهنگ دشمن نماید.3. رسانه ها موقعیت یا عرصه ای فراهم می آورند که روز به روز بیشتر مسایل زندگی عموم در آن عرصه متجلی و نمایان می شود، چه در سطح ملی و چه در عرصه بین المللی. 

4. رسانه ها اغلب جایگاه بروز تحول در فرهنگ اند، چه به معنی هنر و اشکال نمادین و چه در معنای مدها، خلق و خوها، شیوه های زندگی و هنجارها. به عنوان مثال می توان به ورود، شکل گیری و تداوم مدگرایی در جوامع و فرهنگ پذیری شرق از غرب و گاهی بالعکس اشاره نمود. در این میان استفاده از هنر و به شکل خاص استفاده از نمادها بهترین وسیله برای انتقال مفاهیم و معانی به مخاطب است؛ به نحوی که گاهی با نشان دادن یک سکانس بی دیالوگ و حتی بی صدا بسیاری از مفاهیم را به شکل خودآگاه و یا ناخودآگاه به مخاطب انتقال می دهد.

5. رسانه ها همچنین به منبع غالب تعریف ها و تصاویر واقعیت اجتماعی در نزد افراد و همچنین گروه ها و جوامع، به صورت دسته جمعی تبدیل شده اند. آن ها داوری های ارزشی و هنجاری خود را به صورتی غیر قابل تفکیک و مخلوط با اخبار و برنامه های سرگرم کننده بیان می کنند. رسانه ها از هنجارها و ارزش های موجود پیروی می کنند و یا هنجار و ضد هنجارهای را خلق می نمایند و ترویج می کنند. کثلا فرهنگ شهادت طلبی را می توان توسط رسانه ترویج نمود و یا آن را به عنوا یک ضد هنجار و خودکشی معرفی کرد تا این فرهنگ از یک جامعه رخت بربندد.

ادامه دارد ...

[1] . سالاری‏فر محمد رضا و دیگران، بهداشت روانی با نگرش به منابع اسلامی: 512، قم، پژوهشکده حوزه و دانشگاه، 1389

[2] . مک‏کوایل، دنیس، درآمدی بر نظریه ارتباطات جمعی: 21، پرویز اجلالی، تهران، مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه، 1382  

[3] . همان

[4] . همان: 2

[5] . ر.ک: احمدزاده کرمانی، بازاندیشی در فرهنگ و رسانه.

[6] . مک‏کوایل، دنیس، درآمدی بر نظریه ارتباطات جمعی: 22، پرویز اجلالی، تهران، مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه، 1382

جهت دانلود مقاله اینجا کلیک کنید.